Ahmet Ağaoğlu (Şuşa, 1869-İstanbul, 1939) XX. yüzyıl başlarında Kafkasya&rsquoda, II. Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemlerinde ise Türkiye&rsquode siyasal ve entelektüel gündem içinde özel yer işgal etmiş bir kişiliktir. Onun aydın kimliği, eylem ve düşünceleri temelde üç ayrı tarihsel dönem/mekân içinde farklı doğrultularda gelişme gösterir. XIX. yüzyıl sonlarında Çarlığa bağlı okullardaki yetişme evresinden sonra yükseköğrenim amacıyla gittiği Fransa&rsquoda kazandığı oryantalist formasyonun da etkisiyle Fars kültürünün üstünlüğü inancıyla desteklenen İran yanlısı ve Türklük karşıtı bir tutum sergiler.
Ağaoğlu 1905 Devrimini izleyen dönemde Çarlığın artan baskıları karşısında Türkiye&rsquoye iltica etmiş ve Osmanlı uyruğuna geçmiştir. Osmanlı İmparatorluğu&rsquonun dağılma sürecini yaşadığı ve Cumhuriyet&rsquoin köklü dönüşümlerinin gerçekleştiği yıllar boyunca Ağaoğlu&rsquonun düşünceleri İttihatçı Pantürkizmden Doğu uygarlıkları karşıtlığını içeren bir Batı savunuculuğuna, Kemalist ulusçuluktan liberal bireyciliğe ve Tek Parti rejimi muhalifliğine uzanan oldukça geniş bir yelpaze içinde değişim seyri izlemiştir. Ağaoğlu, içinde yer aldığı ortama göre aidiyeti, rolleri ve savunduğu fikirler değişime uğramış bir aydındır. Rus Azerbaycanı&rsquonda Çarlık rejimi aleyhtarı, talepkâr bir &ldquokolonyal aydın&ldquo konumunda bulunan Ağaoğlu, II. Meşrutiyet Türkiye&rsquosinde &ldquoemperyal bir bürokrat&ldquoa, Cumhuriyet Türkiyesi&rsquonde ise bir &ldquoulus-devlet aydını&ldquona dönüşmüştür.
(Arka Kapak)