Azerbaycan&rsquoda &ldquoGerbi Azerbaycan&ldquo diye adlandırılan bugünkü Ermenistan toprakları doksanlı yıllara kadar Azerbaycan Türklerinin meskün bulunduğu mekânlardandır. Sovyetler Birliğinin zayıfladığı, dağılmaya başladığı dönemde Ermeniler harekete geçer, Karabağ&rsquoda mitingler düzenler. Mitinglerle başlayan süreç, Karabağ&rsquoın işgaliyle sonuçlanır. Karabağ savaşının devam ettiği dönemde, Ermenistan&rsquoda bulunan Azerbaycan Türkleri zor durumda kalır. Ermeniler, tarafından sürekli bu ülkeyi terk etmek zorunda kalır. Doksanlı yılların başlarına gelindiğinde Azerbaycan Türklerinin tamamı Ermeniler tarafından sınır dışı edilir.
Kitleler halinde ata yurtlarını terk eden binlerce insan, Azerbaycan&rsquoa sığınır. Bu dönemde Azerbaycan, hem Karabağ&rsquodan hem de Ermenistan&rsquodan mülteci alır. Savaş şartları altında bulunan ülke, Karabağ ve Ermenistan&rsquodan gelen mültecinin ihtiyaçlarına aynı anda cevap vermede zorluk çeker. Mültecinin bazıları öğrenci yurtlarında, bazıları da Azerbaycan&rsquoda zorluk çeker. Mültecilerin bazıları öğrenci öğrenci yurtlarına, bazıları da Azerbaycan&rsquoda Çadırkent diye tabir edilen çadırlardan oluşan şehirciklere yerleşir. Bugün gerek Ermenistani gerekse Karabağ&rsquodan çıkarılan binlerce insan, Azerbaycan&rsquoın farklı bölgelerinde meskün bulunmaktadır.
Bu çalışmada, bahsedilen süreçte Azerbaycan&rsquoda söylenilen şekliyle didergin &ldquoYurdundan yuvasından ayrı düşen&ldquo Ermenistan&rsquodan zorla çıkarılan Türklerinin ağızları ele alındı. Türklerin bu toprakların her köşesinde meskün oldukları görülmektedir.
Ermenistan Türklerinin ağızları genel olarak ele alındığında, Azerbaycan&rsquoın bazı ağızlarıyla benzer özellikleri taşıdığı görülmektedir. Bölge ağızları, yakın olması sebebiyle Karabağ ve Nahçivan ağızlarına benzer hususiyetler göstermesi yanında, özellikle Türkiye sınırına yakın bölgelerde meskün olanların Türkiye Türkçesinden etkilendikleri görülmektedir. Türkiye Türkçesindeki birçok kelime Ermenistan Türkleri tarafından kullanılmaktadır. Bu yönüyle de bölge ağızları dikkat çekici özelliğe sahiptir.
Yüzyıllardır Ermenistan&rsquoda meskün bulunan Azerbaycan Türklerinin kültürel mirası, özellikle de ağızları, bu bölgeden Türklerin çıkarılmasıyla birlikte yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Yaşlı neslin her geçen gün azalması, gençlerin yerleştikleri yeni yerlerde konuşulan ağızlardan etkilenmeleri gibi sebeplerden dolayı, bölge ağızlarına ait özellikler her geçen gün kan kaybetmektedir. Bundan dolayı da Ermenistan&rsquodan gelen yaşlı nesil hayattayken dinlenilmesi, onlardan derlemeler yapılması önem arz etmektedir.
(Tanıtım Bülteninden)