Ürün Özellikleri
Fundamenta'ya Eski Türkçe anıtlar hakkında bir yazı yazan L. Bazin, Rus Türkolojisinin kurucusu olarak bilinen W. Radloff ile mutlaka Türk Türkolojisinin kurucularından sayılması gereken Vilhelm Thomsen'in, Göktürk yazısını çözümleme konusundaki yarışını tatlı talı hikaye etmişti. Yüz yıl sonra biraz da onlara benzer bir bilim adamı olma arzusuyla öğrenciyken okuduğumuz o bilim magazinini şimdiki öğrencilere de anlatıyoruz.
Eski Türk yurdunda kalmış millî anıtlarımızın yanına "soğuk savaş" boyunca, elli yıl yanaşamamış Türkiye Türkolojisi, ilk fırsatı bulduğu 1990'lı yıllar başından beri el uzatmaya başlamıştı. T.C. Kültür Bakanlığı'nın ve TİKA'nın onarım ve kurtarma projeleri bu güzel gelişmenin örnekleridir.
Atatürk'ün vurguladığı gibi dünya arsasında tarih yapma şerefini taşımanın yanı sıra tarih yazma noktasına da varılmalıydı. Çünkü bugüne kadar okutulan tarihleri yazanlar, karşıtlarını, ötekilerini, yani bizi hep göçebe ve barbar terimleriyle anlatmışlardı. Kalemden uzak bir medeniyeti 1893'e kadar göçebelere yakıştıra gelen tarih yazıcılarının haksız olduğu, Asya türü kültürün de dünyada çok önemli bir yeri olduğu artık ortadaydı. Avrupa-merkezci bir bakışla yetişmiş Türk aydınının başını vurduğu kompleks duvarları, tam da Thomsen'in çözümlediği eski taşlarla yıkılmaktaydı. Bunu gören Atatürk ile kültür kadrosunun çok yücelttiği Eski Türk Çağı, elbette Yeni Türk Çağı'nı, Türkiye Cumhuriyeti kültürünü, Türklüğü besliyordu ve beslemeye devam etmeliydi.
Dünya tarihinin değiştiği 1946'dan beri Eski Türk Çağı'nın ocağından uzak düşen Türkiye Türklüğü, bilimi ve kültürü yorumlamasıyla şimdi son 15 yıldır madenine kavuşmuştur. Elde tutulan kitap Göktürk yazıtlarının dibine kadar ulaşan, koruma ve onarım projelerine katılan ülkemizin genç türkologlar kuşağından Dr. Cengiz Alyılmaz'ın Orhun Yazıtlarının Bugünkü Durumu'nu gösteriyor.
Türklüğün bu unutulmuş anıtlarını tesadüfle bulan ve kayıtlar yapan Nicolaie Spathary, Strahlenberg ve D.G. Messerschmidt gibilerin izinde, ama bu kez son bir asırlık bilgi birikimi ve Türk olma bilinciyle yürüyen Dr. Alyılmaz, ülkemizin bilim ve kültür dünyasına "son durumu" göstermektedir.
Çalışma, esasta Köl Tigin, Bilge Kağan ve Tonyukuk yazıtları için üç bölümde hazırlanmıştır. Anıtların fiziki durumunu uydu destekli GPS kullanarak titizlikle veren araştırmacı, Türk biliminin son düzeyini de çalışmasına yansıtmaktadır. Yazıtlarda sağlam durumda olan harfleri, tamamen dökülmüş harfleri, yok olmak üzere olan harfleri, okunabilen ancak aşınıp dökülmeye yüz tutmuş olan harfleri, bir kısmı kırılmış olan harfleri ve Radloff atlasında bile dökülmüş haldeki harfleri, tek tek renklerle ve ayrı biçimlerde gösteren bu kitapla, Göktürk Yazıtlarının yepyeni bir katologunu elde etmiş oluyoruz. Dr. Alyılmaz'ın bu çalışması sadece Türk yazıt bilimi bakımından kullanılacak bir teknik kaynak olmakla kalmamış, aynı zamanda nefis renkli resimlerle doyumsuz bir Göktürk albümüne dönüşmüştür. Bu bakımdan ülkemizin baskı düzeyindeki kalite bakımından neleri başarabileceğini bu düzeyde bir kitapla ispatlamış olan Kurmay Yayınlarına da Türkiye Türkolojisi olarak teşekkür etme gereği vardır. Merhum Hoca Prof. Dr. Muharrem Ergin'in Orhun Abideleri gibi güzel ders kitabını yıllarca bulanık gazete kağıdında okumuş ve okutmuş olan bizim kuşağımız için bu yayın başka bir anlam da taşımaktadır.
Son yıllarda üst üste Ötüken'de araştırma yapma fırsatı bulan değerli çalışma arkadaşımız Dr. Cengiz Alyılmaz'ı bu yayımı dolayısıyla kutlarken, "Eski Türk Yurdu"ndan, ocaktan getireceği yeni birikimlere çok ihtiyaç duyduğumuz bu günlerde kendisini alkışlamak isterim.
Prof. Dr. Mustafa Öner
(Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi)
İzmir, 23.8.2005 Elimde kıymetli kardeşim Türk soylu Türklük Bilimi bilgini Dr. Cengiz Alyılmaz'ın Orhun Yazıtlarının Bugünkü Durum adlı eseri var. Eseri önce şöyle bir gözden geçiriyorum. Giriş kısmına Orhun Şelalesinin görüntüsüyle başlıyor. Aklıma, Türkoloji ile tanıştığım fakülte yıllarımdaki, 'Orhun'dan Geliyorum' başlıklı Nejat Diyarbekirli'nin Orkun'un yazısı geliyor. Türk alimlerin Orhun'dan gelmeleri büyük heyecan vermişti. W. Radloff'un, Trudı Orhonskoy Ekcpeditşi, Atlas Drevnostey Mongolii, Sanktpeterburg, 1892-1899 adlı eserinin tıpkıbasımı 1995 yılında TİKA tarafından yapıldığında benzeri heyecanı duymuştum. A.B. Ercilasun, bu esere yazdığı 'Türk Bengü Taşları' başlıklı takdiminde 'Elinizdeki eser, Türkoloji tarihinin dönüm noktalarından birini gösterdiği gibi milli tarihimizin en önemli belgelerini de içinde bulundurmaktadır.' cümlesiyle eserin önemini belirtmekteydi. 1892'den bu yana Orhun yazıtlarıyla ilgili bütün yayınlarda W. Radloff'un bu eseri mihenk taşı olmuş, yapılan metin neşriyatlarının tamamına yakını bu eserdeki metinleri esas almıştı. Hüseyin Namık Orkun, Talat Tekin ve Muharrem Ergin hocaların neşriyatları da Radloff'a dayanmaktaydı. Bizi yetiştiren hocalarımızın fakülte yıllarında okuduğu Orhun Yazıtları ile ilgili metinler aynı metinlerdi. Bize de aynı metinleri okuttular. Başkası yoktu. Radloff, Thomsen, Malov Türk'ün sonsuza uyanan taşlarını bizler bu isimlerin hazırladıkları metinlerden öğreniyorduk. Nihayet 1997-2002 arasında TİKA tarafından desteklenen proje ile Orhun Kitabelerinin gölgesinde yatıp kalkan, etrafında tavaf niyetine dolaşan Leylasına kavuşmuş Mecnunlar görülmeye başlandı.
Türk sanat tarihçisi, Türk Tarihçisi, Türk Dilcisi Türk soylu alimlerin adını duymaya başladık. Bazen bu çalışmalara idari görevleri icabı tesadüfen dahil olmuş kimseler mirasçıdan mal kaçırırcasına yarım yamalak yayınlar da yapmışlardı. Hatta bu projede başından sonuna kadar yazıtların yanında bulunup epigrafik belgelemeler yapan, metinlerin fotoğraflarını çeken arkadaşlarımızın yayına hazırladıkları albüme sanki kendileri hazırlamışçasına destursuz ve hayasızca ilk isim olarak kendi isimlerini yazdırmışlar gerçek emek sahibinin adını dahi koymamışlardı. Neyse ki bu yanlışlık, haksızlık daha doğrusu hakkın gaspına teşebbüs Sertkaya Hocaya çarpmış onun müdahalesiyle bilim cengaverlerinin ismi kendi albümlerinde yer almıştı. TİKA'nın başlattığı çalışmalara, Ercilasun Başkanlığındaki TDK, Sertkaya'nın koordinasyonunda 'Göktürk (runik) yazılı belge, yazıt ve anıtların albümü projesi'ni başlattı. Moğolistan, Sibirya, Orta Asya, Kafkasya, Doğu Avrupa'daki Göktürk yazılı eserlerin albümlerini yayınlamayı amaçlayan proje çalışmaları da bugün bitmiş, Kafkasya ve Doğu Avrupa yayınlanmış diğerleri de yayınlanmak üzere TDK'ya teslim edilmişlerdir. Bu tür tıpkıbasımlar, eserlerin albümlerinin yayınlanması üstelik bu yayınlarda Türk soylu Türkologların isimlerinin bulunması bizim için ayrı bir gurur kaynağı olmuştur. Kıymetli Türkolog Dr. Cengiz Alyılmaz'ın elimdeki Orhun Yazıtlarının Bugünkü Durum adlı eseri yalnız bir albüm değil. Cengiz, sadece fotoğrafları vermemiş Költigin, Bilge Kağan ve Bilge Tonyukuk kitabeleri hakkında genel bilgi, üzerlerinde yapılan çalışmaları, yazıtların bütün yönleriyle bugünkü durumlarını detaylı fotoğraflarla verip ayrıca metinlerin yeniden ihyasını da yapmıştır. Bugünden itibaren Radloff, Thomsen, Malov metinleri yanında ismini gururla söyleyeceğimiz bir Alyılmaz metni ortaya koymuştur. Cengiz, metinlerin tamamında daha önce yapılan okumalarla da mukayeseler yapmıştır.
Metinlerin Göktürk yazılı satırlarının Latin yazısına çevirisini ve Türkiye Türkçesine aktarımını da vermiş tartışmalı satırlar hakkında daha önceki yayınları göstermiştir. Eserin, epigrafik belgelemeleri bundan böyle Alyılmaz metni olarak anacağımız ihya edilmiş kısımlarıdır. Şimdiye kadar Türkoloji bölümlerinde okuduğumuz ve okuttuğumuz Talat Tekin, Muharrem Ergin Hocalara minnettarlıklarımızı sunuyoruz tarihi bir görevi yerine getirdiklerini söylüyor teşekkür ediyoruz. Ama bundan sonra bütün Türkoloji bölümlerinde daha doğrusu Orhun Yazıtları ile metinlerinin okutulduğu derslerde Cengiz Alyımaz'ın Orhun Yazıtlarının Bugünkü Durum, (Kurmay Yayınları, 2005, Ankara) adlı eserinin okutulması gerektiğine inanıyorum. Kendi bilginimize sahip çıkalım. Bu eseri okuyalım, okutalım, kütüphanelerimize tavsiye edelim. Dr. Cengiz Alyılmaz'ın, Büyük emek ve meşakkatini alkışlıyorum.
Yard. Doç. Dr. İsmail Doğan
Ahmet Yesevi Üniversitesi
30 Ağustos 2005 (Tanıtım Yazısından)